Pierwszy budynek szkoły w Załużu wybudowany został pod koniec XIX w. staraniem Towarzystwa Szkół Elementarnych. Był to drewniany budynek o jednej dużej izbie lekcyjnej. Mieściło się w nim też mieszkanie dla nauczyciela składające się z dwóch pokoi i kuchni. Nauczanie odbywało się w klasach łączonych I+II, i III+IV. Była to tzw. szkoła jedno- klasowa. Budynek miał na szczycie dachu wieżyczkę z sygnaturką, która wzywała dzieci do szkoły. W tych bowiem czasach w chatach nie było zegarków. Dzieci do szkoły szły na głos dzwonka, który z wieżyczki szkolnej rozlegał się daleko.
Z czasem wybudowano drugi budynek szkolny, również drewniany i podniesiono stopień organizacyjny szkoły. Szkoła była już 6- klasowa, ale nauczanie w dalszym ciągu odbywało się w oddziałach łączonych. Na krótko przed II wojną światową ranga szkoły urosła do „pełnej siedmioklasowej szkoły powszechnej”. Przystąpiono też do budowy szkoły murowanej o dwóch kondygnacjach, z czterema salami lekcyjnymi i salą gimnastyczną. W niej także odbywały się imprezy i uroczystości szkolne. Na pierwszym piętrze mieściło się mieszkanie kierownika szkoły i kancelaria. Na parterze, obok sali gimnastycznej, znajdował się gabinet pomocy naukowych. Uroczyste otwarcie nowej szkoły miało miejsce w 1938 roku. Wówczas nauczycielką w tutejszej szkole była siostra pułkownika Dąbka – późniejszego bohatera walk w obronie wybrzeża we wrześniu 1939 roku.
Pułkownik był na uroczystym otwarciu nowej szkoły jako honorowy gość. Miejscowa ludność dla upamiętnienia tej chwili postanowiła zasadzić przy szkole dwa dęby. Dęby te stanowią parę i są wspaniałymi żywymi pomnikami wydarzenia.
Wybuchła druga wojna światowa. Wieś znalazła się w pobliżu granicy niemiecko- radzieckiej. Nauczycielkę Wiktorię Osikowicz wywieziono na Sybir, nauka jednak trwała nadal. W 1944 r. przez Załuże przeszedł front. Do wsi wkroczyły wojska radzieckie.
Nie był to jednak koniec walk. A gdy na skutek ustalenia nowych granic państwowych, ludność ukraińska miała wyjeżdżać za wschodnią granicę, oddział UPA zorganizował podpalenie szkoły. Było to wczesną wiosną 1946 roku. Wypalone zostało wnętrze budynku.
Wkrótce potem powróciła z wygnania Pani Wiktoria Osikowiczowa. Objęła stanowisko kierownika szkoły. Zajęcia dydaktyczne powróciły znów do starych budynków drewnianych. Przystąpiono też do odremontowania zniszczonego pożarem budynku. Odnowioną szkołę oddano do użytku w 1953 roku.
Stare budynki przeznaczono na: jeden na sklep spółdzielczy, drugi w części na przedszkole, a w części na magazyn zbożowo- paszowy dla spółdzielni produkcyjnej. Żywotność przedszkola była jednak krótka. Gdy w 1956 roku rozwiązano spółdzielnię produkcyjną przestało istnieć i przedszkole. Budynek oddano na mieszkania dla nauczycieli. W chwili obecnej na miejscu bardzo starego pierwszego budynku szkolnego stoi nowy, murowany dom ludowy. W murowanym budynku szkolnym w poszczególnych latach przeprowadzono konieczne modernizacje.
Rok 1966 przyniósł zmiany w szkolnictwie. Nauka w szkole podstawowej wydłużyła się o rok. Szkoła nasza została przemianowana na ośmioklasową szkołę podstawową. Warunki pracy stawały się coraz bardziej trudne. Wówczas przysposobiono na potrzeby szkolne budynek po dawnej zlewni mleka. Zyskano w ten sposób dwie sale lekcyjne, a także duży teren, na którym zostało urządzone boisko sportowe.
Pod czujnym okiem nauczyciela wychowania fizycznego, Władysława Dobko, przy dużym wysiłku rodziców, w latach 1968-69 zbudowano boisko do piłki nożnej i siatkowej, bieżnię oraz skocznię. Zimą wykorzystywano to miejsce na sztuczne lodowisko. Pomyślano też o najmłodszych- dla nich ustawiono huśtawki, karuzelę, zjeżdżalnię.
Dalsza modernizacja szkoły pozwoliła pomieścić wszystkie oddziały w jednym budynku, a budynek przy boisku zamieniono na mieszkania dla nauczycieli.
Skutkiem wprowadzonej w 1989 roku reformy w oświacie szkoła została „sześcioklasową szkołą podstawową”. W 1993 roku staraniem obecnego wówczas dyrektora szkoły Józefa Fircowicza przystąpiono do rozbudowy szkoły. Zaplanowano dobudowanie klasy lekcyjnej, szatni, pomieszczenia sanitarnego i gospodarczego.
W 2011 roku szkoła została przekształcona w Społeczną Szkołę Podstawową z Oddziałem Przedszkolnym w Załużu, instytucję działającą na rzecz kształcenia i wychowania.
Obecnie budynek szkoły wyposażony jest we wszystkie media i nowoczesny sprzęt ułatwiający prowadzenie zajęć edukacyjnych. Zajęcia z różnych przedmiotów prowadzone są z wykorzystaniem technologii informatycznej i aktywnych metod nauczania. Nauczyciele szkoły to wysoko wykształcona i kompetentna kadra, doskonaląca swoje umiejętności. Niemal wszyscy członkowie grona pedagogicznego posiadają uprawnienia do nauczania kilku przedmiotów.
Źródło: Kronika Parafialna Wsi Załuże
